Hàm duy trì là gì? Vì sao cần đeo hàm duy trì sau niềng răng

Sau khi kết thúc quá trình niềng răng, việc sử dụng hàm duy trì đóng vai trò vô cùng quan trọng để đảm bảo kết quả điều trị được ổn định lâu dài. Vậy hàm duy trì là gì và có những loại nào phổ biến hiện nay? Bài viết dưới đây của Platinum Dental sẽ chia sẻ các thông tin chi tiết về hàm duy trì cũng như một số điều cần lưu ý khi sử dụng.

Hàm duy trì là gì?

Hàm duy trì là một loại khí cụ được sử dụng sau quá trình niềng răng nhằm giữ cho răng ổn định ở vị trí mới. Thiết bị này giúp các mô quanh răng thích nghi dần, ngăn ngừa răng bị dịch chuyển trở lại vị trí cũ, từ đó duy trì kết quả chỉnh nha bền vững và lâu dài.

Hàm duy trì có thể là loại cố định (gắn vào răng) hoặc tháo lắp (như khay nhựa trong suốt hoặc nền acrylic). Ngoài ra, hàm duy trì thường được làm từ thép không gỉ, nhựa acrylic hoặc nhựa trong suốt, tùy thuộc vào loại.

Xem thêm: Bắt Vít Niềng Răng Là Gì? Tại Sao Cần Phải Thực Hiện Kỹ Thuật Bắt Vít Niềng Răng?

Vì sao cần đeo hàm duy trì sau niềng răng

Sau quá trình niềng răng, các răng đã được dịch chuyển về vị trí mới nhưng cấu trúc xung quanh như dây chằng nha chu (là các sợi mô liên kết giữ răng trong xương, còn xương ổ răng là phần xương bao quanh chân răng) vẫn còn ghi nhớ vị trí cũ. Điều này khiến răng có xu hướng dịch chuyển trở lại, gây mất ổn định nếu không được cố định bằng hàm duy trì.

Bên cạnh đó, khi vừa tháo mắc cài, các mô quanh răng như nướu, xương ổ răng và mô nha chu vẫn chưa thích nghi hoàn toàn với sự thay đổi. Lúc này, răng vẫn còn lỏng lẻo và dễ bị xô lệch. Việc sử dụng hàm duy trì giúp giữ răng ở đúng vị trí đã đạt được sau điều trị, tạo điều kiện cho các mô quanh răng tái cấu trúc và ổn định dần. Nếu không đeo hàm duy trì, răng có thể lệch trở lại, làm mất thẩm mỹ và có thể phải chỉnh nha lại.

Thông thường, giai đoạn thích nghi này kéo dài khoảng 9 đến 12 tháng – khoảng thời gian cần thiết để răng, nướu và xương hàm thiết lập lại sự cân bằng. Chính vì vậy, bác sĩ chỉnh nha thường khuyến cáo bệnh nhân nên đeo hàm duy trì liên tục trong năm đầu tiên sau khi tháo niềng để đảm bảo kết quả chỉnh nha được duy trì lâu dài và hiệu quả.

Hàm duy trì có những loại nào phổ biến 

Sau khi tháo niềng, hàm duy trì được chia thành hai loại chính là hàm duy trì cố định và hàm duy trì tháo lắp. Mỗi loại đều sở hữu những đặc điểm riêng, kèm theo các lợi ích và hạn chế nhất định như sau:

Hàm duy trì bằng kim loại cố định

Loại hàm duy trì này được chế tạo từ dây kim loại (thường là thép không gỉ) với nhiều dạng như dây xoắn hoặc dây thẳng và được gắn chặt vào mặt trong của các răng cửa (răng số 1, 2, 3) bằng vật liệu Composite nha khoa.

Ưu điểm

• Vì được gắn trực tiếp và không thể tháo rời nên người dùng không lo quên đeo mỗi ngày.
• Dây thép nằm ở mặt trong răng nên gần như không thể nhìn thấy, giúp giữ được tính thẩm mỹ trong giao tiếp hàng ngày.

Nhược điểm

• Kim loại có thể gây trầy xước vùng lưỡi hoặc niêm mạc miệng khi ăn nhai.
• Việc vệ sinh răng miệng trở nên khó khăn hơn, đặc biệt là ở các kẽ răng, từ đó làm tăng nguy cơ sâu răng và hơi thở có mùi.
• Hàm cố định có thể gây cảm giác vướng víu ban đầu, nhưng hiếm khi gây trầy xước nếu được gắn đúng kỹ thuật.

Hàm duy trì bằng kim loại tháo lắp

Hàm duy trì bằng kim loại tháo lắp được thiết kế với phần dây cung kim loại ôm sát bề mặt ngoài của răng cửa và răng nanh, gắn liền với một nền nhựa acrylic ôm lấy vòm miệng (đối với hàm trên) hoặc nằm bên dưới lưỡi (với hàm dưới).

Ưu điểm

• Có thể tháo ra và lắp vào một cách dễ dàng, giúp người dùng thuận tiện hơn khi ăn uống, vệ sinh hoặc cần nghỉ ngơi.
• Cấu tạo bền chắc, sử dụng được trong thời gian dài mà không cần thay thế thường xuyên.

Hạn chế

• Vì phần dây cung nằm ở mặt ngoài của răng nên dễ bị nhìn thấy, làm giảm tính thẩm mỹ khi giao tiếp.
• Khả năng tháo rời khiến người dùng dễ bỏ quên hoặc không đeo đủ thời gian quy định, gây ảnh hưởng đến hiệu quả ổn định của răng.
• Nếu không tháo ra trước khi ăn, khí cụ có thể bị gãy hoặc nứt, dẫn đến việc phải làm lại, gây tốn kém và mất thời gian.

Xem thêm: Giá hàm duy trì trong suốt có đắt không? Có bao nhiêu loại?

Hàm duy trì bằng nhựa trong suốt tháo lắp

Loại hàm duy trì này được làm từ vật liệu nhựa trong suốt, thiết kế dựa trên mẫu dấu răng riêng của từng người, giúp đảm bảo độ vừa khít với cung hàm.

Ưu điểm

• Nhờ vào chất liệu trong suốt, hàm duy trì này gần như “vô hình” khi đeo, mang lại cảm giác tự tin và tính thẩm mỹ cao.
• Người dùng có thể tháo ra dễ dàng khi cần ăn uống hoặc vệ sinh răng miệng, rất thuận tiện trong sinh hoạt hàng ngày.
• Do được thiết kế cá nhân hóa theo từng hàm răng nên ôm khít răng, hỗ trợ giữ răng ổn định sau khi chỉnh nha.

Hạn chế

• Tính linh hoạt trong việc tháo lắp cũng đi kèm rủi ro như dễ quên đeo hoặc làm thất lạc, ảnh hưởng đến hiệu quả duy trì kết quả sau niềng răng.

Xem thêm: Hàm Duy Trì Vivera Là Gì? Cần Đeo Hàm Trong Thời Gian Bao Lâu

Cần thực hiện đeo hàm duy trì trong bao lâu?

Bất kể bạn lựa chọn phương pháp niềng răng nào thì việc sử dụng hàm duy trì sau khi tháo niềng là bước không thể bỏ qua để giữ kết quả ổn định. Vậy hàm duy trì đeo trong bao lâu?

Thông thường, trong giai đoạn 3–6 tháng đầu sau niềng, bạn sẽ được chỉ định đeo hàm duy trì từ 12 đến 20 tiếng mỗi ngày. Thời lượng cụ thể có thể khác nhau tùy theo tình trạng sai lệch ban đầu, độ tuổi (người trưởng thành cần thời gian duy trì lâu hơn trẻ em) và mức độ ổn định của răng sau chỉnh nha.

Sau khoảng nửa năm đầu tiên, bạn có thể chuyển sang đeo hàm duy trì vào ban đêm là chủ yếu. Khi đã đeo được đều đặn trong khoảng 12 tháng, bác sĩ sẽ khuyến nghị giảm tần suất xuống còn vài đêm mỗi tuần (khoảng 3–4 lần), tiếp tục giúp răng giữ vững vị trí trong khi các mô quanh răng tiếp tục ổn định hoàn toàn.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể khuyên đeo hàm duy trì vào ban đêm vĩnh viễn để đảm bảo kết quả. Người trưởng thành cần đeo lâu hơn do xương và mô nha chu ít linh hoạt hơn so với trẻ em.

Lưu ý khi đeo hàm duy trì

Để đảm bảo hiệu quả chỉnh nha được duy trì lâu dài, người dùng nên ghi nhớ một số lưu ý quan trọng sau trong quá trình sử dụng hàm duy trì:

Phải làm gì khi răng bị chạy dù đã đeo hàm duy trì?

Một số trường hợp sẽ xảy ra tình trạng đeo hàm duy trì vẫn bị chạy răng. Tùy vào mức độ lệch nhẹ hay nghiêm trọng, bác sĩ sẽ đưa ra những phương án xử lý phù hợp như sau:

Chế tác lại hàm duy trì

Nếu khí cụ duy trì không còn khớp sát với cung răng, có thể do bị giãn, lỏng hoặc biến dạng, bạn nên đến nha khoa để được kiểm tra và làm lại. Việc lựa chọn cơ sở chỉnh nha chất lượng với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao sẽ giúp hạn chế rủi ro và đảm bảo kết quả sau điều trị được ổn định lâu dài.

Đảm bảo đeo đủ thời lượng theo chỉ định

Một trong những nguyên nhân phổ biến khiến răng bị lệch lại là do không tuân thủ thời gian đeo hàm duy trì. Để đạt hiệu quả tối ưu, bạn nên đeo khí cụ từ 20–22 giờ mỗi ngày trong ít nhất 12 tháng đầu, theo đúng hướng dẫn của bác sĩ.

Cân nhắc chỉnh nha lại nếu cần thiết

Trong một số trường hợp răng bị lệch nhiều, bác sĩ có thể chỉ định bạn niềng lại một đợt ngắn, kéo dài từ 3 đến 6 tháng. Việc này nhằm đưa răng trở về vị trí chuẩn và duy trì tính thẩm mỹ cũng như chức năng nhai.

Cách đeo và vệ sinh hàm duy trì đúng cách

Để giữ vệ sinh và kéo dài tuổi thọ cho hàm duy trì, bạn nên làm sạch thiết bị này mỗi ngày khi chăm sóc răng miệng. Cách thực hiện đơn giản như sau: tráng hàm duy trì với nước lạnh, sau đó dùng bàn chải mềm kết hợp với kem đánh răng để chải nhẹ nhàng, giúp loại bỏ mảng bám và thức ăn thừa, đồng thời ngăn ngừa vi khuẩn tích tụ gây hại cho răng và nướu.

Trong những trường hợp cần tháo hàm duy trì như khi ăn uống, chơi thể thao hoặc sinh hoạt mạnh, hãy cất gọn vào hộp đựng chuyên dụng để tránh rơi vỡ hoặc thất lạc.

Lưu ý, tuyệt đối không ngâm hoặc rửa hàm duy trì trong nước nóng, vì nhiệt độ cao có thể khiến chất liệu bị biến dạng, ảnh hưởng đến khả năng ôm khít răng.

Cách ăn uống phù hợp khi đang sử dụng hàm duy trì

Với câu hỏi đeo hàm duy trì, có ăn uống bình thường được không thì câu trả lời là hoàn toàn có thể. Vì khí cụ này được thiết kế ôm sát răng và phù hợp với cấu trúc hàm nên không cản trở quá trình ăn nhai. Tuy vậy, để đảm bảo răng miệng khỏe mạnh và giữ hàm duy trì ở trạng thái tốt nhất, bạn nên điều chỉnh chế độ ăn một cách hợp lý.

Nên ưu tiên:

• Thức ăn mềm, dễ nhai như cháo, súp, cơm nát, rau củ hấp,… giúp giảm áp lực lên răng và hàm duy trì.

Nên hạn chế:

• Đồ ngọt, thực phẩm dính như bánh kẹo, xôi nếp, kẹo cao su: dễ bám vào kẽ răng và khí cụ, tạo môi trường cho vi khuẩn phát triển, gây sâu răng, hôi miệng nếu không làm sạch kỹ.
• Nước có màu đậm như cà phê, nước ngọt có gas, socola: dễ làm đổi màu, khiến hàm duy trì bị ngả vàng theo thời gian.
• Thức ăn cứng hoặc giòn như bỏng ngô, khoai tây chiên, các loại hạt cứng: có thể gây nứt, gãy hoặc làm cong méo hàm duy trì nếu nhai mạnh.

Việc kết hợp ăn uống hợp lý cùng vệ sinh kỹ lưỡng sẽ góp phần giữ kết quả chỉnh nha bền vững và hạn chế rủi ro hư hỏng khí cụ.

Xem thêm: Niềng răng ăn gì? Các loại thực phẩm nên và không nên ăn

Loại bỏ các thói quen gây hại cho răng trong thời gian đeo hàm duy trì

Khi đang sử dụng hàm duy trì, việc duy trì những thói quen tốt là vô cùng quan trọng để bảo vệ răng cũng như kết quả chỉnh nha. Bạn cần tránh những hành động sau để không làm ảnh hưởng đến cấu trúc răng và khí cụ:

• Tuyệt đối không dùng răng để cạy, bật nắp các vật cứng như chai nước, nắp hộp hay bút bi.
• Giảm thiểu việc uống các loại thức uống có chứa cồn hoặc caffeine vì chúng dễ làm đổi màu răng và ảnh hưởng đến chất liệu hàm duy trì.
• Tránh tình trạng nghiến chặt răng vào ban ngày, điều này có thể gây căng cơ hàm và ảnh hưởng đến khớp cắn.

Tái khám định kỳ theo chỉ dẫn của bác sĩ

Việc sử dụng hàm duy trì sau niềng răng không thể tự theo dõi tại nhà mà cần có sự giám sát từ bác sĩ chuyên khoa. Do đó, bạn nên đi kiểm tra đúng thời gian đã được đặt lịch để giúp bác sĩ theo dõi tiến trình ổn định của răng, phát hiện sớm các bất thường nếu có và điều chỉnh kịp thời để duy trì hiệu quả chỉnh nha một cách tối ưu.

Bài viết trên đây của Platinum Dental đã giải đáp chi tiết thắc mắc hàm duy trì là gì. Hy vọng những thông tin này sẽ giúp bạn hiểu rõ vai trò quan trọng của hàm duy trì trong quá trình chỉnh nha và có sự chuẩn bị tốt nhất sau khi tháo niềng.

Tham khảo:

Dây thun niềng răng là gì? Các loại dây thun niềng răng phổ biến

Niềng răng có đau không? Cách giảm đau khi niềng răng?

Niềng răng có mấy giai đoạn? Đâu là giai đoạn xấu nhất khi niềng răng